Tổng kết năm 2021

Năm 2021 là một năm đầy biến động với mình, với rất nhiều thăng trầm trong công việc, những mối quan hệ và cuộc sống. Tuy vậy, nhìn lại một năm đã qua, mình thấy hài lòng với những gì mình đã đạt được, ít nhất trong những việc nằm trong tầm kiểm soát của mình. 

Đọc sách

Mình luôn đặt mục tiêu luôn đọc ít nhất 1 quyển sách nằm ngoài chuyên môn của mình trong 1 tháng, và năm nay mình hoàn thành được 13 cuốn sách, và có 5 quyển sách khác mình đang đọc hoặc bỏ dở.  Năm nay mình đọc tương đối nhiều các quyển sách mang đề tài về chiến tranh lịch sử, cả truyện hư cấu và phi hư cấu. Không phải tất cả trong 13 quyển sách này mình đều thích, nhưng bất cứ cuốn sách nào cũng làm cho mình học được thêm về thế giới xung quanh, đặc biệt về những góc nhìn và trải nghiệm mới của con người. 

1. Becoming – Michelle Obama
2. Born a Crime – Trevor Noah
3. The Sympathizer – Viet Thanh Nguyen
4. The Mountains Sing – Nguyen Phan Que Mai
5. The Night Watchman – Louise Erdrich
6. Afterlives – Abdulrazak Gurnah
7. Chernobyl – History of a tragedy – Serhii Plokhi 
8. Hệ Miễn Dịch – Daniel Davis
9. The Surprising Power of a Good Dumpling – Wai Chim
10. Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp
11. Shape: The Hidden Geometry of Absolutely Everything – Jordan Ellenberg
12. Guns, Germs, and Steel: The Fates of Human Societies – Jared Diamond
13. Dark Emu – Bruce Pascoe
    

3 quyển sách mình thích nhất trong năm nay là quyển The Sympathizer, Afterlives và Born a Crime. The Sympathizer để lại ấn tượng rất lớn trong mình về kết cấu của truyện, cách xây dựng nhân vật,  cả cách sử dụng ngôn ngữ rất điêu luyện. Từ những câu chuyện của người cảm tình viên, của gia đình viên tướng Việt Nam cộng hòa ở Việt Nam và Mỹ, cho tới cuộc gặp gỡ trong trại cải tạo, Viet Thanh Nguyen đem tới những góc nhìn vừa bao quát nhưng cũng rất sâu sắc về chiến tranh, về những cảm xúc và nỗi đau mà con người ở cả 2 bên chiến tuyến đã phải trải qua khi sống và chiến đấu cho một lý tưởng.

Afterlives kể về cuộc sống trong nửa đầu thế kỉ 20 ở vùng đất Tanzania, phía đông châu Phi. Abdulrazak Gurnah xây dựng cuộc đời của những người dân bản địa với những hoàn cảnh khác nhau, người làm buôn bán, người trở thành lính cho Đức một cách tự nguyện, người đi lính phục vụ quân đội Đức, hay những người phụ nữ chỉ ở nhà, v.v nhưng tất cả những nhân vật này lại được kết nối với nhau chặt chẽ. Trước khi đọc mình không có bất cứ hiểu biết gì về vùng đất này, nên lúc đầu mình hơi lo sẽ không cảm nhận được với các nhân vật trong truyện. Tuy vậy,  nhiều chi tiết trong truyện, như việc bé gái bị đánh man rợ bởi người chú chỉ vì bé biết đọc chữ, thái độ khinh thường của lính Đức với những người dân bản địa bị dồn tới đường cùng phải đi phục vụ chúng, hay những lễ cúng bái tốn kém nhưng vô vọng để chữa bệnh nan y, làm mình nhớ lại về cuộc sống của người dân Việt Nam trong giai đoạn này.  Nhưng có lẽ cái làm cho mình nghĩ nhiều hơn cả là câu chuyện của một người cháu sau chiến tranh đi tìm liên lạc của một người bác sĩ Đức đã cứu ông mình, và khi anh lật mở các tài liệu lịch sử lưu lại ở châu Âu về giai đoạn này, điều duy nhất được ghi lại là cuộc chiến tranh và những góc nhìn phiến diện của người châu Âu về những gì đã diễn ra.  Cả một thế hệ những người dân bản địa khác đã từng sống lịch sử, nhưng có lẽ họ chưa bao giờ thành một phần của lịch sử, khi những góc nhìn hay quan điểm của họ không được lưu giữ và trân trọng. Các cuộc chiến tranh hay chủ nghĩa thực dân sẽ ngày một lu mờ dần dần qua các thế hệ, và với những thế hệ tiếp theo, “how can we remember, if we don’t know what has been erased?” (chúng ta sẽ nhớ như thế nào, nếu chúng ta còn không biết những gì đã bị xóa”)

Born a Crime là câu chuyện về quá trình lớn lên của Trevor Noah trong chế độ phân biệt chủng tộc apartheid ở Nam Phi và những năm đầu khi chế độ này được loại bỏ. Mình đọc Born a Crime thông qua sách nói bằng giọng kể của chính Trevor; Trevor đã diễn tả muôn màu cuộc sống của chính mình vừa bi thương vừa hài hước, từ những mẹ bắt đi theo tới nhà thờ ngày chủ nhật, những năm tháng đi học nghịch ngợm, cho tới lần bị cảnh sát bắt ở trong tù do đi xe không đăng ký. Những gì Trevor trải qua phản ánh hiện thực của xã hội Nam Phi lúc bấy giờ, về chế độ apartheid, về sự phức tạp trong mối quan hệ giữa các bộ tộc và tôn giáo; quan trọng hơn cả, đó là tất cả những điều đó đã len lỏi và tác động lên suy nghĩ và hành động của những người dân sống ở đó như thế nào. 

• 

• 

• 

Học tiếng Pháp

Năm nay một trong những hoạt động mới nhất mình làm là việc bắt đầu học tiếng Pháp, và tuy tới thời điểm này mình mới hoàn thành trình độ A1, mình cảm thấy vô cùng thích thú với việc học ngôn ngữ này. Trong suốt một năm qua, mình học 3h/tuần ở Alliance Francaise de Canberra, và hàng ngày mình đều dành 30 phút để học trên Duolingo. 

Trước kia, mình không bao giờ dám nói mình là người giỏi tiếng Việt hay tiếng Anh, nên thực ra việc học thêm một ngôn ngữ nữa có thể nói như là bước ra khỏi một vùng an toàn của mình. Nhớ lại ngày đầu tiên đến lớp học tiếng Pháp, mình không biết một chữ tiếng Pháp nào, mình hoàn toàn chỉ cố gắng bắt chước những gì thầy giáo nói câu Je m’appelle Linh một cách rất gượng gạo – nhưng lâu lắm rồi mình mới cảm thấy được vào một lớp học vui như thế. Cái lớp Beginner đầu tiên toàn những người như mình và có lẽ vì không ai có những áp lực phải đi thi lấy chứng chỉ tiếng Pháp hay cho những mục đích nghề nghiệp khác, nên mọi người trong lớp học không ai có cảm giác ngại ngùng, không ai sợ sai, và hưng phấn thích thú tiếp nhận ngôn ngữ và cả văn hóa Pháp. 

Một điều mình cũng rất thích khi học tiếng Pháp là mình hay tự bản thân so sánh tiếng Pháp, tiếng Anh, và tiếng Việt, v mình luôn tò mò về các lý do để giải thích cho những sự tương tự hay khác biệt ấy. Ví dụ trong việc đếm số tiếng Anh và tiếng Việt đếm các số nguyên có 2 chữ số một cách nhất quán theo kiểu 50 = 50 +  5, 70 = 7*10, 85 = 80 + 5, 96 = 90 + 6, nhưng tiếng Pháp (Pháp) đếm số rắc rối hơn khá nhiều, 50 = 50 + 5, 70 = 60 + 10, 85 = 4*20 + 5, 96 = 4*20 + 16. Việc đếm số trong tiếng Pháp ẩn chứa rất nhiều những lí do về lịch sử, từ sự ảnh hưởng của người Celts và Vikings cho tới cuộc cách mạng Pháp 1789-1799. Đồng thời khi học tiếng Pháp, mình cũng nhận thấy rất nhiều từ được viết hoàn toàn giống nhau trong tiếng Anh và tiếng Pháp (chỉ khác cách phát âm), về sau mình mới biết khoảng 30% tiếng Anh bắt nguồn từ tiếng Pháp, và thậm chí đã có những thời gian trong lịch sử tiếng Pháp là ngôn ngữ chính thức ở Anh. Sự ảnh hưởng của tiếng Pháp lên tiếng Việt cũng rất nhiều, từ bảng chữ cái, cách đánh vần, cho tới các từ vựng; không hiểu sao mình luôn cảm thấy rất vui khi nhận ra từ gốc của tiếng Pháp tương ứng với các từ tiếng Việt, ví dụ puppe – búp bê, équipe – ê-kip, v.v.

J’ai commencé à apprendre le français il y a onze mois, et je l’adore. La classe à Alliance française était géniale et amusante; j’ai rencontré beaucoup de nouveaux gens qui ont des métiers différents: un étudiant, des fonctionnaires, une artiste, un ingénieur, un médecin, et des retraités. Dans les leçons, j’ai appris tellement le français et la culture française, y compris la gastronomie, l’architecture, la mode et l’histoire. D’habitude, je compare le anglais, le vietnammien avec le français; il y a des similarités et différences fantastiques. J’aime la grammaire française, c’est plus compliqué mais très systématique. Je trouve le son du français assez difficile, mais j’espère que mon oral ira mieux dans l’année prochaine. 

• 

Sức khỏe

Trong năm 2021 mình chạy được hơn 838+ km, con số trên Strava của mình không chính xác lắm vì mình thực sự ghi lại theo dõi cẩn thận hơn việc chạy từ khoảng sau tháng 3 năm nay. Tháng 4 vừa rồi mình tham gia và về đích ở một cuộc thi chạy với cự ly bán marathon 21.1km. Khoảng cuối tháng 6 thì mình bị ngã khi chơi cầu lông và bị rách dây chằng, nên mình không chạy được trong khoảng gần 3 tháng, và tới tháng 10 thì mình bắt đầu chạy lại. Mình luôn cố gắng duy trì việc đi bộ hoặc chạy mỗi ngày, may mắn là ở trong giai đoạn phong tỏa ở Canberra, mình vẫn được phép ra ngoài ít nhất 1 tiếng mỗi ngày để tập thể dục.  

Trong năm vừa rồi mình cũng thử một vài hoạt động mới liên quan tới sức khỏe. Mình thử tập yoga trong vòng 30 ngày theo các video trên kênh Yoga with Adriene, nhưng mình không quá thích nó. Năm nay mình duy trì tương đối tốt thời gian biểu của mình, hàng ngày đi ngủ lúc 11h và dậy lúc 6h-7h sáng (trừ những dịp đặc biệt). Trong việc ăn uống, mình cũng cố gắng ăn nhiều loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật (plant-based) hơn, giảm lượng thịt và cá và cơm. Lúc đầu chưa quen cũng hơi khó chịu, nhưng khi đã quen rồi, thì có vẻ như chế độ ăn và tập luyện mới cũng làm cho mình có một sức khỏe ổn định và tốt hơn. 

Trong đại dịch này, cũng nhiều người nói về các vấn đề về sức khỏe tinh thần. Cũng có rất nhiều lúc trong năm nay, mình cũng cảm thấy lo lắng và tương đối stressed trong công việc, những mối quan hệ, và thậm chí những tâm trạng này có khi chỉ đến từ những biến động quá nhanh của thế giới bên ngoài. Mình thấy may mắn khi luôn có những người bạn và gia đình để nói chuyện, và dần dần, mình tập trung nhiều hơn vào những thứ nằm trong sự kiểm soát của mình. Và cũng may mắn không kém, là việc mình luôn có một thứ để hướng về phía trước, từ một quyển sách mới, một trận đấu tennis hay, một video nhạc mới, cho đến những chuyến đi nghỉ, công việc mới và những mối quan hệ mới.      

Cảm ơn một năm 2021 đã cho mình thêm trưởng thành và những cơ hội để là một phiên bản tốt hơn của chính mình.